- Z opłatka robiono dekoracje. To tak zwane światy - mówi Dorota Kulesza z działu edukacji Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej w Wasilkowie. To jedna z najstarszych polskich ozdób świątecznych, nieznana nigdzie indziej na świecie, wykonana z wyciętych fragmentów opłatka, połączonych w przestrzenne kompozycje. Zwyczaj ten znany był w dworach szlacheckich, ale powędrował też pod strzechy i rozpowszechnił się w XIX wieku.
Jak dodaje nasza rozmówczyni, w kulturze ludowej z opłatka wykonywano przestrzenne wycinanki. Umieszczano je m.in. na belkach podtrzymujących strop domu, za ramami świętych obrazów oraz na choinkach. W pierwotnym założeniu światy - przez swój okrągły kształt - miały symbolizować kulę ziemską, być symbolem świata, którego narodzony w Betlejem Chrystus został królem. Często były to też misterne konstrukcje w kształcie kołyski dla nowonarodzonego Jezusa, a także gwiazdy, półksiężyce i rozety.
warsztaty robienia ozdób z opłatków w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej
Opłatek w polskiej kulturze zawsze traktowano z szacunkiem, a jego resztek nigdy nie wyrzucano. - Dlatego też do robienia światów używano niepoświęconych opłatków - podkreśla Dorota Kulesza. - Tylko wtedy możemy traktować opłatek jak materiał do prac plastycznych. Możliwości tak naprawdę jest mnóstwo. Światy można bowiem zrobić z białych i kolorowych opłatków - dodaje.
Robienie światów to zapomniana już tradycja związana z Bożym Narodzeniem. Choć technika jest dosyć prosta, to jednak wymaga umiejętności, zręczności i cierpliwości, a także wprawy. Z opłatka wycinamy kółka. Przecinamy je na pół. Potem te połówki przyklejamy śliną do krążka pod kątem prostym, ale - uwaga - bo światy są delikatne. Łatwo mogą się skruszyć. Mają najczęściej formę kuli i to one są najbardziej popularne.
warsztaty robienia ozdób z opłatków w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej
Każdy świat może być niepowtarzalny i wyjątkowy. Przy użyciu prostych narzędzi: noża, nożyczek i wyciętej okrągłej formy, każdy może wyczarować z delikatnego opłatka ozdobę. Filmy instruktażowe można łatwo znaleźć w Internecie.
Niektóre placówki organizują też specjalne warsztaty. O takie zajęcia pokusiło się m.in. Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej. Przed świętami zaprosiło chętnych na rodzinną niedzielę w skansenie. Zainteresowanie było ogromne.
Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej to skansen, który gromadzi zabytki architektury drewnianej i zbiory etnograficzne z terenu województwa podlaskiego. Powstało we wrześniu 2016 roku z połączenia Białostockiego Muzeum Wsi i Działu Etnografii Muzeum Podlaskiego.
